Lęk separacyjny
Bywa, że Twoje dziecko nie chce wyjechać na wycieczkę szkolną, nie chce zostać nigdzie samo, nie chce nocować poza domem, a myśl jakiejkolwiek rozłąki czy odrębności powoduje u niego rozpacz, a Twoją bezradność.
Lęk separacyjny w rozwoju małego dziecka
Lęk separacyjny jest zarazem naturalnym i koniecznym etapem w drodze rozwoju dziecka, który pojawia się między 6-7 miesiącem życia dziecka. Do tego momentu pomiędzy matką, a dzieckiem istnieje połączenie, które Donald Winnicot nazwał "stanem oceanicznym". Metafora ta oddać ma niezwykły i niepowtarzalny charakter więzi, jaka istnieje pomiędzy matką a niemowlęciem, czyli wzajemne i niepowtarzalne przenikanie się świata matki i świata dziecka, tworzące poczucie bycia jednym organizmem – w psychologicznym językiem zwanym symbiozą.
Około 6 miesiąca życia dziecko zaczyna orientować się, że mama jest odrębnie istniejącą istotą, a że ono samo nie jest jej częścią, co najczęściej powoduje u niego poczucie lęku i zagrożenia, że musi poradzić sobie kiedy mama znika, a ono zostaje samo. Lęk separacyjny jest więc odpowiedzią na zagrożenie utraty tego idealnego połączenia, jakim jest symbioza z mamą. Jako etap rozwojowy powinien w naturalny sposób rozwinąć się w umiejętność znoszenia frustracji bez obecności mamy. Jednakże z jakiś powodów może nastąpić reaktywacja tego lęku w dalszych etapach rozwoju i wtedy charakterystyczne jest to, że każda rozłąką (najczęściej z mamą), choćby niezbyt długa, wiąże się z nadmiernym lękiem i cierpieniem ze strony dziecka, co powoduje również cierpienie mamy.
Lęk separacyjny jako zaburzenie
Tak jak lęk separacyjny jest zupełnie normalny w wieku 6-7 miesięcy czy np. pierwszych dniach w rozpoczynania nauki, tak wyraźnym rozróżnieniem mówiącym o nieadekwatności lęku jest to, że dziecko np. 8-letnie mimo różnych doświadczeń, znika i powrotu rodziców, doświadcza "nierealistycznej obawy – dziecko nadmiernie obawia się, że coś złego może się przytrafić głównemu obiektowi jego przywiązania" ("Zaburzenia okresu dzieciństwa dzieci i młodzieży", Kendall). Bywa, że doświadczanie lęku separacyjnego powoduje ogólne pogorszenie funkcjonowania dziecka, niechęć w chodzeniu do szkoły, ospałość, płaczliwość, chodzenie z rodzicem w krok w krok, co sprawia, że trudno dziecku mieć przestrzeń tylko siebie. Naturalny przebieg lęku separacyjnego powoduje, że dziecko w konsekwencji godzi się na odrębność i akceptuje stan rzeczy, natomiast "nienormalny" rozwój lęku jest sygnałem mówiącym o problemach emocjonalnych dziecka.
Leczenie lęku separacyjnego
Leczenie lęku separacyjnego polega głównie na pomocy dziecku w odseparowaniu się od obiektu przywiązania w korzystny dla siebie sposób, tak aby mogło tworzyć inne satysfakcjonujące dla siebie relacje.
