Dzieci w wieku szkolnym
Wiek szkolny jest to okres tak zwanej latencji czyli uśpienia - rodzaj „poczekalni-inkubatora” między dzieciństwem, które jest czasem zabawy i swobody, a adolescencją, tzw. „czasem burzy i naporu”. W wieku szkolnym większość życia dziecka koncentruje się wokół rytmu, jaki wyznacza szkoła.
Nowe reguły
Między 6 a 12 rokiem życiem dziecko wkracza w świat szkoły, który dla części dzieci stanowi zbiór zupełnie nowych reguł, zasad, do których trzeba się dostosować. Dostosować, czyli zapanować nad pragnieniami, chęcią robienia tego, co się chce w danej chwili, zrezygnować z przyjemności zabawy na czas nauki.
Dla części dzieci ramy, które proponuje system szkolny, mogą stanowić duże wyzwanie i trudność w ich zaakceptowaniu. W związku z tym mogą pojawiać się różnego rodzaju problemy przybierające formę łamania zasad czy też lęku separacyjnego.
Trudności szkolne
Podporządkowanie się ramom narzucanym przez szkołę może być szczególnie trudne dla dzieci, które nie korzystały z edukacji przedszkolnej, a szkoła stanowi pierwszy etap w separowaniu się od mamy, taty, babci lub niani.
Szkoła staje się jednym z głównych punktów odniesienia w organizowaniu życia dziecka. Według Erika Eriksona kształtują się wówczas podstawowe dla funkcjonowania w społeczeństwie kompetencje człowieka, czyli chociażby stosunek do pracy czy umiejętność współdziałania w grupie. Atakowanie zasad, nieumiejętność dostosowania się do funkcjonowania w grupie rówieśników może mieć poważne konsekwencje w przyszłości.
Relacje z rodziną i rówieśnikami
Rozwój w okresie wczesnoszkolnym jest nastawiony na adaptację do nowych sytuacji i oczekiwań ze strony dorosłych (szkoły) oraz rówieśników. Do ich spełnienia potrzebne są bliskie relacje z rodzicami (pozbawione agresji i rywalizacji) i oparcie w grupie rówieśniczej, co daje możliwość zdrowego rozwoju.
Ciekawym elementem tego okresu jest dosyć ostry podział na chłopców i dziewczynki i "nie lubienie się" wzajemne. Stąd też u niektórych dzieci następuje fascynacja dorosłymi własnej płci, dziewczynki dążą do tego, aby być jak mamusie, a chłopcy do tego, aby być jak tatusiowie. Jest to ważny aspekt ze względu na identyfikację z swoją płcią.
Konflikty wewnętrzne dziecka
Erik Erikson uważa, że głównym konfliktem rozwojowym w tym czasie jest konflikt pomiędzy pracowitością a poczuciem niższości. Rozpoczęcie nauki, wywiązywanie się z obowiązków szkolnych wiąże się z kształtowaniem poczucia kompetencji oraz skuteczności w działaniu. Kiedy dziecko spotyka się z adekwatną gratyfikacją w związku z włożonym trudem i pracą, ma podstawy do budowania poczucia własnej wartości, zaradności oraz przekonania, że włożona praca przynosi zamierzony efekt.
Niepowodzenia na polu nauki, brak sukcesów może powodować u dziecka poczucie mniejszej wartości, co może prowadzić do poczucia nieadekwatności oraz do problemu z wykorzystywaniem swojego potencjału rozwojowego. W związku z tym ważne jest obserwowanie jak dziecko odnajduje się w szkole, czy nie przejawia oznak fobii szkolnej, np. bólu brzucha przed jakimś przedmiotem.
Niepokojące sygnały, które wymagają konsultacji z specjalistą:
- niechęć chodzenia do szkoły – fobia szkolna
- zaburzenia adaptacyjne – trudność w dostosowaniu się do zasad panujących w szkole, np. chodzenie po klasie
- trudności emocjonalne, np. lęk, wybuchy złości, gryzienie
- obniżenie nastroju – depresja dziecięca
- nieumiejętność nawiązywania relacji z rówieśnikami, np. przyjmowanie roli "kozła ofiarnego", "odludka"
- niskie poczucie własnej wartości
- trudności w nauce o podłożu emocjonalnym
- tiki
- objawy nerwicowe np. bóle brzucha przed odpowiadaniem w klasie
